Gmina Dąbrowa - Społeczeństwo

Spadkobiercy chcą zwrotu majątku

Rodzina Zdziechowskich chce odzyskać część swoich dawnych włości, które obejmowały blisko 388 hektarów na terenie dzisiejszej gminy Dąbrowa. Rodzina upomniała się o dworek w Słaboszewku, którym zarządza gmina.

- Kiedy będziemy już wiedzieć na temat właśnie tego dworku w Słaboszewku? Kiedy ten temat będzie zakończony i będziemy wiedzieć jaki będzie finał tej sprawy? - pytał radny Andrzej Cywiński.

Zdaniem wójta sprawa jest na początkowym etapie, ponieważ odbyła się jedynie rozprawa ugodowa, o którą wniósł jeden ze spadkobierców rodziny Zdziechowskich. Jednak losy pałacu są niepewne ze względu na liczne wyroki sądów, które oddawały spadkobiercom włości przejęte na podstawie Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.

- Niezbadane są wyroki sądów. Więc tak - jesteśmy dzisiaj na etapie takim pierwszym w tej sytuacji, a mianowicie jeden z spadkobierców państwa Zdziechowskich złożył wniosek o rozprawę ugodową do sądu i jakby w tym wniosku przedstawił dokumentację związaną z tym, na jakiej podstawie został odebrany cały majątek. Mówię tu tylko jeśli chodzi o nasz zespół dworsko-parkowy w Słaboszewku. Wystąpił o zwrot, że mamy zwrócić ten majątek, ponieważ w ocenie tego wnioskodawcy, czyli powoda należy im się zwrot tego majątku. W dokumentacji główny argument był taki, że reformą rolną z 1944 roku został zabrany cały ten majątek pałacowy i również jeszcze tam były zabrane grunty ziemskie o ile dobrze pamiętam 388 hektarów - dzisiejsze pół Słaboszewka. Natomiast my jesteśmy jakby tym pozwanym tylko w zakresie tego, co dzisiaj posiadamy, a mianowicie tego zespołu dworsko-parkowego. Na początki lat 90-tych otrzymaliśmy to na podstawie decyzji komunalizacyjnej przez ówczesnego wojewodę podpisaną. Jakby od tamtego momentu jesteśmy prawnym właścicielem tego majątku. Odbyła się rozprawa ugodowa, na której byłem z panią mecenas i żeśmy poinformowali powoda, że my nie oddamy tego majątku i na tym rozprawa ugodowa się zakończyła - poinformował wójt Marcin Barczykowski.

Zauważyć należy, że spadkobierców jest kilku, ale o zwrot wystąpiła jedna osoba. Cała procedura odzyskiwania mienia może potrwać kilka lat. Kolejnym krokiem będzie wystosowanie do sądu powództwa o oddanie tego majątku. Może stać się tak, że wojewoda uchyli decyzję tzw. komunalizacyjną. Gdyby tak się stało, to gmina przestanie być prawowitym właścicielem. Majątek przejdzie wówczas na Skarb Państwa, który będzie nim zarządzał aż do momentu rozstrzygnięcia sądowego.

Jak zauważał wójt - z punktu widzenia prawników istnieje duże prawdopodobieństwo, że majątek ten zostanie odebrany gminie.

Sprawa ta krzyżuje plany inwestycyjne Urzędu Gminy w Dąbrowie względem dworku i jego otoczenia. Była już przygotowana dokumentacja projektowa, by móc ogłosić przetarg na remont i odnowę otoczenia budynku. Wartość kosztorysowa opiewała na 800 000 zł. Warto podkreślić, że gmina wykonała już m.in. wiatę, plac zabaw, ogrodzenie. W przypadku wygranej spadkobierców nie będzie możliwości odzyskania środków na to przeznaczonych. Sytuacja jest na razie niepewna.

Głos w sprawie zabrał także radny Władysław Domagalski, który na podstawie opowieści swoich rodziców nakreślił stosunek właścicieli ziemskiego majątku względem osób tam pracujących.

- Przez tyle lat żeśmy się opiekowali i teraz nam to państwo zabierze z powrotem. Teraz żeśmy wkład dali, żeśmy to utrzymywali. Jakby nie było to użytkowane, to by to była ruina. I teraz się odezwała rodzina. My tutaj o państwu Zdziechowskich, tak jak wszyscy może wiedzą, że wszystko było dobrze. A ja mam takie zdanie - akurat moi rodzice pracowali u państwa Zdziechowskich, mam całkowicie inne zdanie. A jakie zdanie? Państwo Zdziechowscy prowadzili życie towarzyskie, przyjeżdżały różne osobistości. Tutaj między innymi był kort tenisowy, gdzie moja mama goniła piłki, bo to nie było ogrodzone. Goniła piłki tym, którzy tu przyjeżdżali. A jeżeli się rozchodzi o płace - nie mieli płacone. Zbożem, ziemniakami - taką mieli zapłatę. Dobrze, że my mówimy, że państwo Zdziechowscy - tutaj było takie życie towarzyskie, ale z drugiej strony akurat może państwo radni nie wiedzą, a ja akurat jestem troszeczkę starszego pokolenia i od moich rodziców wiem jak to było. A tam nie tylko moi rodzice pracowali, moje ciocie pracowały, wujkowie, dziadek mój pracował. Także wiem troszeczkę z opowiadań rodziców jak to było. A rodzina państwa Zdziechowskich najbliższa mieszka teraz w Zakopanem i jest bardzo biedna. Jak moja mama jeszcze żyła i siostry mamy pojechały w odwiedziny, to rodzina Zdziechowskich się wstydziła sama za siebie - opowiadał radny Władysław Domagalski. (AS, PK | fot. arch.)

***
Historia pałacu w Słaboszewku

Pierwsze wzmianki o majątku i dworze w Słaboszewku pochodzą z końca XIV wieku. Wraz z upływem czasu powstała w majątku cegielnia, gorzelnia i spora owczarnia. Obecny kształt architektoniczny dworu pochodzi z XIX wieku. Posiadłość początkowo należała do S. Lutogniewa, a następnie do arcybiskupów gnieźnieńskich. W 1579 roku nastąpił jeszcze podział jej na część Góreckiego i Sierskiego. W 1795 roku rząd pruski wcielił te dobra do domeny mogilnickiej, zaś w końcu XVIII w. należały one do rodziny Gosławskich. W okresie zaborów właścicielami były niemieckie rodziny: Firyng, Bork, Brandal. Amelia i Kazimierz Zdiechowscy stali się właścicielami majątku w 1922 roku, kiedy opuścili wcześniejszą swoją własność ziemską - Raków koło Mińska na Białorusi, podzieloną w wyniku traktatu Ryskiego nową granicą polsko-radziecką. Główną postacią pałacu był Kazimierz Zdziechowski, który w chwili objęcia tego majątku miał 47 lat. Pałacyk był ośrodkiem kultury. Właściciel Kazimierz Zdziechowski poeta i prozaik w dworku stworzył prawdziwy ośrodek kultury. Bywali w nim Witold Gombrowicz, Jerzy Andrzejewski, Maria Dąbrowska, Karol Małcużyński oraz wielu innych wybitnych przedstawicieli elit artystyczno-naukowych. Po opuszczenie Słaboszewka przez Zdziechowskich właścicielem został Niemiec Fryc. Nie wiadomo w jakich okolicznościach doszło do przejęcia przez niego majątku. Nowy właściciel chciał zachować dotychczasowy stan dworku. Niestety jego dobre chęci zniweczył pożar w 1942 roku. Kilka lat później został on odbudowany, a nawet zasiedlony przez kilka rodzin. Do Słaboszewka przybywała też ludność napływowa spoza tego regionu. W 1947 roku do majątku wprowadziło się kilka rodzin z województwa lubelskiego. Warto zaznaczyć, że dworek w Słaboszewku został przejęty po II wojnie światowej na podstawie Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. W zapleczu gospodarczym utworzona została Spółdzielnia Kółek Rolniczych. Świadczyła ona usługi maszynowe w okolicznych gospodarstwach. Po wojnie w 1957 roku powstała w dworku filia Szkoły Podstawowej w Mokrem, która istniała aż do 1999 roku. SKR -y zostały zlikwidowane na przełomie 2003 i 2004 roku. Pałac w Słaboszewku do dzisiaj stanowi centrum kultury, nie tylko tej wiejskiej.

[Źródła: http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/1307/Slaboszewko/; http://www.slaboszewko.byd.pl/index.php?id=105&submenu=94; https://www.pressreader.com/poland/gazeta-wyborcza-regionalna-stoleczna/20120521/281668252016153; http://www.aktywnawies.pl/dworek-w-slaboszewku,at61,l1.html]